TÜM KATEGORİLER
4 Bin Yıllık Gelenek Teknolojiye Direniyor
Nevşehir'in Avanos ilçesinde çanakçılar, 4 bin yıllık geçmişi olan sanatlarını teknolojiye direnerek geleneksel yöntemlerle sürdürmeye çalışıyor.
BEHÇET ALKAN - Nevşehir'in Avanos ilçesinde çanakçılar, 4 bin yıllık geçmişi olan sanatlarını teknolojiye direnerek geleneksel yöntemlerle sürdürmeye çalışıyor.
Tarihinin Hititler'e kadar dayandığı bilinen çanakçılık, Avanos'ta 4 bin yıldır sürdürülüyor. Çanak üreticilerinin çoğunluğu teknolojik gelişmeleri kullanarak motorlu tezgahlarda çanağa şekil veriyor. Az sayıdaki usta ise geleneği gelecek nesillere aktarmak amacıyla binlerce yıllık yöntemle ayak tezgahlarında üretim geleneğini yaşatıyor.
Çanak ustası Şaban Topuz, AA muhabirine, yaklaşık 25 yıldır çanak yapımıyla uğraştığını ve birçok usta yetiştirdiğini söyledi.
Çanakçılığın Anadolu'da bilinen en eski uygarlık olan Hitiler'e kadar uzandığının bilindiğini aktaran Topuz, Avanos'ta çanaktan yemek kapları, su testileri ve çeşitli çömleklerin üretimlerine devam edildiğini dile getirdi.
Topuz, çanağın günümüze kadar bilinen en eski yöntem olan ayaklı tezgahla yapıldığını ancak son dönemde motorlu tezgahların artmasıyla bu geleneğin yok olmaya yüz tuttuğunu ifade etti.
Ayaklı tezgah kullanan çanak ustası Topuz, binlerce yıldır Avanos'ta çanakçılığın aynı teknikle sürdürüldüğünü belirterek, "Ustalarımız geleneksel tekniklere riayet etmişler ve bize de bu teknikleri öğretmişlerdi. Avanos'ta sadece birkaç usta bu geleneği sürdürmeye çalışıyor. Babadan oğula geçerek bugüne kadar gelen ayaklı tezgahlar zamana ve teknolojiye yenilmiş durumda" diye konuştu.
-Turistlerin "ayaklı tezgah" ilgisi
Ayaklı tezgahın turistlerin ilgisini çektiğini anlatan Topuz, şöyle konuştu:
"Ayaklı tezgahların ticari anlamda faydası turistlerin ilgisini çekiyor olmasıdır. Bizim gibi geleneksel yapıya sahip çıkan ustalar ayaklı tezgahla çalışmaya devam ediyor. Bu yöntemin bugüne kadar gelmesinin neden turistlerdir. Geleneksel yapıya turistler sayesinde sahip çıkıyoruz, aksi halde ayakta kalamazdık. Bu tezgahta tüm bedenimizle çalışıyoruz, dolayısıyla tam anlamıyla el emeği oluyor."
Üretimde motorlu tezgahı tercih eden çanak ustası Mustafa Akcan ise ayaklı tezgahları kullanmanın zorluklarına dikkati çekti.
Motorlu tezgahın seri üretimi kolaylaştırdığını dile getiren Akcan, "Ayaklı tezgahta hep beden ve ayak gücü gerektiği için çalışılması zor. Şuan Avanos'ta belki 3-4 kişi ayaklı tezgah kullanıyordur. Ancak mesleği sürdürenler kolay olduğu için elektrikle çalışan tezgahı tercih ediyor" ifadesini kullandı.
